با سلام خدمت همراهان گرامی انبوه سازان هوتن، در این مقاله قصد داریم به بررسی در مورد زلزله چیست؟ چرا ایجاد می شود و هنگام وقوع زمین لرزه چه کنیم بپردازیم. انسان در برابر غضب های طبیعی همیشه ناتوانند. فجایع طبیعی مانند سیل، زلزله و گردبادها که هیچ وقت نمی‌تواند از آنها دوری و اجتباب کرد. زلزله و زمین لرزه به خودی خود باعث نابودی و مرگ انسانها نمی‌شود در واقع نداشتن شناخت و آگاهی و مقاوم سازی سازه ها هست که سالانه جان بیشماری از مردم را در کره زمین می‌گیرد.
زلزله چیست؟
زلزله در واقع نتیجه رهاسازی انرژی های داخل پوسته ی زمین و تکانه های توده های سنگی که در حال فشار بر روی هم می شکنند ایجاد می‌شود. فشار درون سنگ ها و لایه های درونی زمین باعث گستت در سنگ ها می‌شود
و حرکت سنگ ها در امتداد هم و برخورد دو قطعه سنگ به هم، گسل را ایجاد می‌کند.
انرژی جامانده در صفحات باعث لرزه های خفیف یا همان پیش لرزه می‌شود
در واقع مجموع پیش لرزه ها، لرزه های اصلی و پس لرزه ها زمین لرزه را به وجود می‌آوردند. یا می‌توان گفت نحوه آزاد شدن انرژی زلزله به صورت پیش لرزه، لرزه اصلی و یا پس لرزه هاست.
پیش لرزه :
گاهی اوقات پیش از بروز زلزله اصلی یکسری زلزله ها با بزرگی کمتر از زلزله اصلی به وقوع می‌پیوندد.
لرزش اصلی :
در واقع همان زلزله به معنای عام است که سطح انرژی ذخیره شده در سنگها به یک باره آزاد و رها می‌شود.
پس لرزه :
زلزله های خفیفی که بعد از زلزله اصلی رخ میدهد و از حوالی کانون اصلی زلزله فاصله می‌گیرد.
دسته لرزه :
به تعداد زیادی از زلزله ها که در یک منطقه و در یک مقطع زمانی مثل چند هفته و چند ماه اتفاق می‌افتد دسته لرزه می‌گویند که غالبا در نواحی آتش فشانی رخ میدهد.
ریز لرزه :
به تمام زلزله های که بزرگی آن ۳ریشتر و کمتر از ۳ ریشتر باشند ریز لرزه می‌گویند.
کانون و مرکز زلزله:
نقطه ی در درون زمین که زلزله از آن نشات می‌گیرد و به تصویر این نقطه بر روی سطح زمین را مرکز زلزله و فاصله این نقطه تا سطح زمین را عمق زلزله می‌گویند. هر چه قدر عمق زلزله کمتر باشد قدرت تخریب آن بیشتر است.
مقیاس سنجش زلزله:
از دو روش برای تعیین مقیاس زلزله استفاده می‌شود. مقیاس مرکالی، که اغلب در کشورهای اروپای و غربی استفاده می‌شود. مقیاس ریشتر، سنجش کمی از گستردگی و مقدار انرژی رها شده زلزله است.
راه های پیشگویی زلزله:
- وقوع زلزله های خفیف
- تغییرات و برآمدگی پوسته زمین
- وجود گاز رادون در آب‌های زیر زمینی
- وجود گاز هلیوم در گاز های خروجی گسل
- تغییر در خواص مغناطیسی و الکتریکی زمین
- تغییر تنش‌های داخلی زمین
- بالا آمدن سطح آب چاه ها
- رفتار غیر منتظره ی حیوانات
مقاوم سازی:
بعد از زلزله های مهیب منجیل و رودبار که صدمات و تلفات جبران ناپذیری به همراه داشت. مصوبه و آیین نامه برای مقاوم سازی ساختمان های کوچک مسکونی الزامی و لازم اجرا شده است. در واقع به موجب آیین نامه ۲۸۰۰ زلزله ایران، نکات مقاوم سازی در برابر زلزله باید اجرا شود.
دلایل وقوع زلزله و زمین لرزه:
برای وقوع یک زلزله یا زمین لرزه چند دلیل اصلی وجود دارد.
۱) فوران گدازه های آتشفشانی( ۹۰%) زلزله ها در منطقه ی حلقه آتش اقیانوس آرام اتفاق می‌افتد.
۲) برخورد یک شهاب سنگ
۳) انفجارهای زیر زمینی(آزمایش های هسته ای زیر زمین)
۴) فرورریختن یک سازه(تخریب یک معدن)
مناطق زلزله خیز کره ی زمین:
۱) کمربند چین خورده آلپ_همالیا:
جایی که پوسته آسیا و اروپا به صفحه ی آفریقا_هند برخورد می‌کند و شامل کشورهای چون(ایتالیا، یونان، ترکیه، ایران و شمال هند) می‌شود.
۲) کمربند اطراف اقیانوس آرام:
جایی که صفحه ی اقیانوس آرام به صفحه ی قاره آسیا_اروپا_امریکاجنوبی _استرالیا برخورد می‌کند و عمق کانون زلزله به ۶۰ کیلو متر می‌رسد و امواج سونامی در اثر زلزله در این مناطق ایجاد می‌شود.
۳) کمربند میانی اقیانوس اطلس:
جایی که صفحه ی اقیانوس اطلس در حال گسترش است این زلزله ها نسبتا ملایم و آرامش مردم را بهم نمی‌زنند.
زلزله و زمین:
زمین هر دقیقه دو بار میلرزد، این در حالی است که هر سال حدود ۵۰۰۰۰۰ زلزله رخ میدهد که تنها ۱۰۰۰۰۰ زلزله قابل لمس برای ماست. با این وجود زلزله ها در نیمکره شمالی بیشتر از نیمکره ی جنوبی رخ میدهد. مخرب ترین زلزله ها در ۵۰ سال اخیر در چین، ایران، ایتالیا و ژاپن رخ داده است. طبیعت مادر انسان، دائما در تلاش و تغییر است و سعی دارد بستر رشد و تکامل فرزندانش را فراهم کند.
همانند تلاش های کشورهای زلزله خیز چین و ژاپن که توانستند با دانش و آگاهی و استفاده اصولی از سازه های مهندسی شده بناهای را بسازند که کمترین آسیب و تلفات را در زمان زلزله داشته باشند.
زلزله در ایران:
شایع ترین نوع بلای طبیعی در کشور ما زلزله است که خسارت های مالی و جانی بسیاری را به دنبال دارد و همچنین بلایای مهیب دیگری مثل آتش سوزی، شکستن سد ها، ریزش کوه و سقوط بهمن را نیز به همراه دارد.
ایران از جمله کشور های زلزله خیز جهان بوده که روی کمربند لرزه خیز کره خاکی به نام آلپا یا همان اوراسیا قرار گرفته است و هر از گاهی زمین لرزه های
بزرگی در آن اتفاق می‌افتد. دو استان ایلام و کرمانشاه از جمله استان های زلزله خیز کشور مان بوده است.
در واقع ایران در کمربند جهانی زلزله قرار دا د و همین عامل سبب وجه غالب زلزله و عامل اصلی اتفاق های ناگوار و دلخراشی است که هر چند وقت یکبار نقطه ای از کشورمان را در معرض آسیب و بحران قرار میدهد.
به طوری که هر ساله شاهد وقوع فاجعه ای در گوشه ای از این سرزمین پهناور از جمله شهرهای سلماس، بندر عباس، رودبار، منجیل، طبس، لار، ورزقان و سرپل ذهاب هستیم.
نگاهی بیاندازیم به زلزله های مخرب کشورمان
۱) زلزله رودبار: ۳۵ هزار کشته، به بزرگی ۷/۴ ریشتر در سال ۱۳۶۹
۲) زلزله بم: ۴۱ هزار کشته، به بزرگی ۶/۵ ریشتر در سال ۱۳۸۲
۳) زلزله کجور: ۲۰ هزار کشته؛ لرزش زمین و ریزش کوه به بزرگی ۶/۳ در سال ۱۳۸۳
۴) زلزله باختر زرند: ۹۱۲ کشته و ۱۴۱۱ مصدوم به بزرگی ۶/۴ ریشتر در سال ۱۳۸۳
۵) زلزله ورزقان: در سال ۱۳۹۱ که ۶۵ روستا ویران شد.
شهر نشینی و تلفات ناشی از زلزله:
شهر نشینی و افزایش جمعیت یکی از دلایل و تلفات ناشی از زلزله است بطوری
که در ۵۰۰ سال گذشته زلزله جان بیش از پنج میلیون انسان را گرفته است.
شهرهای که بدون روش اصولی و معماری نقاط زلزله خیز ساخت و ساز شدند و یکباره به تلی از خاک با کلی خسارت مالی و جانی رو به رو شدند.
نقش معماری در زلزله:
رفتار لرزه ای یک ساختمان وابسته به شکل کلی، اندازه، هندسه و چگونگی استفاده از و انتقال نیروهای ایجاد شده توسط زلزله به سمت پی یا همان فونداسیون می باشد.
بنابراین در ساخت پروژه های شهریو روستایی باید معماران و مهندسین اصول مقاوم سازی بنا را با کمک معماران و مهندسین عمران به کار گیرند تا بتوانند از خسارات های جبران ناپذیر ناشی از صدمات و تلفات زلزله و زمین لرزه جلوگیری کنند. آنچه که باید برای مقاوم سازی یک بنا مورد بررسی قرار گیرد.
- پیکر بندی لرزه ی سازه
- سختی جانبی
- مقاومت جانبی
- شکل پذیری
در زیر به برخی از نمونه کارهای مردم برای مقابله با زمین لرزه خواهیم پرداخت:
معماری اینکاها:
معماری دوره ی امپراتوری اینکاها ضد زلزله بوده است.
در واقع ساختمان های ضد زلزله در ماچوپیچو کشور پرو که از نظر زلزله خیز بودن منطقه ی بی ثبات هست و بارها و بارها در آن زلزله اتفاق افتاده است. با وجود معماری در دوره اینکاها این مشکل برای همیشه رفع شده است. اینکاها در ساختمان های که می‌ساختند از نوعی سنگ استفاده می‌کردند که به آن سنگ رقصان می‌گفتند. وقتی زلزله می‌آمد این سنگ حرکت می‌کرد و میچرخید و وقتی زلزله تمام می‌شد دوباره سر جای خودش برمی گشت. تمدن اینکاها را در ساخت سازه و بنا ببینیم.
سازه های ضد زلزله در ایران:
در این قسمت با شماری از سازه های ایرانی آشنا می‌شویم که در برابر زلزله مقاوم سازی شده اند.
نخستین سازه ضد زلزله در ایران به دوره هخامنشی برمیگرد.
۱) سازه ی تخت جمشید، بر اساس محاسبات معماران ایرانی بر روی تخت سنگ برای هدایت جریان زلزله و عبور دادن زلزله از زیر آن ساخته شده است.
۲) سازه ی پاسارگاد، سازه پاسارگاد در واقع روی دو پی قرار دارد. پی اول آن با سنگ، ملات و ساروج است و پی دوم بنا فقط از سنگ استفاده شده که به روی پی اول می‌لغزد و در برابر زلزله مقاومت می‌کند.
۳) منارجنبان، سازه منارجنبان اصفهان از سازه های دوره اسلامی در ایران میباشد که ضد زلزله است.
۴) مسجد جامع تبریز، این سازه با توجه به زلزله های مهیب و قریب الوقوع این شهر همچنان پابرجا و مقاوم است. این ویژگی به دلیل پایه عقربه ای شکل آن است که بنا را در برابر تکانه های زلزله مقاوم ساخته است.
۵) کبوتر خانه، در گذشته کبوتر خانه ها محل پرورش و نگهداری کبوتر بوده است
این سازه خشتی در دوره صفویه با توجه به حجم بالای پرندگان و حرکت دسته جمعی آنها و ارتعاشات شدید به بنا به گونه ای ساخته شد که یک طبقه در میان برج، طاق هایی بین استوانه های داخلی و خارجی ایجاد می‌کردند تا هم طول برج کمتر شود و هم از ارتعاش بنا و لرزش آن جلوگیری شود.
۶)خانه های گنبدی شکل، طاق های قوسی و یا گنبدی یک ساختار سه بعدی است که در برابر نیروهای جانبی مانند باد و زلزله در امان باشد.
جمع بندی:
امیدواریم این مقاله زلزله چیست؟ چرا ایجاد می شود و هنگام وقوع زمین لرزه چه کنیم برای شما مفید باشد شما می توانید نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید. برای اطلاعات بیشتر و خرید واحد در هوتن با شماره تماس های درج شده در سایت تماس حاصل فرمایید.
بدون دیدگاه